1. Mai năm cánh
Loại mai vàng mọc phổ biến tại miền Trung (Từ Đà Nẵng, Quảng Nam cho đến Khánh Hòa) và trên dãy trường Sơn, trong những khu rừng già. Đây là loại mai năm cánh tự nhiên, hoa nhỏ, thân vừa và nở hoa không nhiều và rậm như một số loài mai khác mà nở thưa thớt. Nhưng nếu lạc vào rừng mai này vào mùa xuân thì chúng ta sẽ thấy sắc hoa vàng rực rỡ cả một khu rừng, cả một triền núi và xác hoa mai rơi có khi vàng cả một dòng suối. Hương thơm ngập tràn và lan tỏa cả một vùng rộng lớn. Ở một số ngọn núi thuộc đồng bằng sông Cửu Long như tại vùng Thất sơn (bảy núi) cũng có loại mai này nhưng ít hơn và rải rác không tập trung.
2. Mai tứ quý
Loài mai đặc trưng của vùng Nam bộ. Mai này cũng trổ hoa vàng nhưng sau khi cánh hoa rụng đi thì đài hoa còn lại năm cánh màu đỏ với nhụy hoa và ba hạt màu đen như hạt đậu. Năm cánh hoa màu đỏ cũng tròn trịa và giống hình một đóa hoa mai. Do tính chất nở hai lần trên cùng một đóa nên người ta còn gọi mai tứ quý là nhị độ mai. Mai này trổ bông lác đác quanh năm nên mới gọi là mai tứ quý (xuân, hạ, thu, đông đều trổ hoa). Mai tứ quý thân sần sùi và đen. Có cây phát triển rất to và cao nhưng đa số là những cây lâu năm. Càng lâu năm nhìn nó càng cổ kính và chắc chắn.
3. Mai Cà Ná
Là loại mai đặc trưng mọc tại vùng biển Cà Ná thuộc tỉnh Ninh Thuận. Loài mai này có thân nhỏ, èo uột, cành rất giòn, dễ gẫy, lá hình bầu dục, trơn láng và có răng cưa quang rìa lá. Người dân ở đây gọi nó là mai rừng Cà Ná.
4. Mai chủy
Cũng
là một loại mai rừng nhưng thân cây rất to, hoa nhiều, lá rộng, xanh
bóng và có hình răng cưa. Loại mai này có hoa mọc thành chùm rất đẹp nên
gọi là mai chủy (chủy có nghĩa là chùm, quần thể, quây quần lại, đặc
nghẹt).
5. Mai núi
Cũng
là một loại mai rừng nhưng có số lượng cánh nhiều hơn từ 12 cho đến 18
cánh, có khi còn hơn thế nữa. Mai này mọc trên những núi đá khô khốc và
sống chủ yếu bằng hơi sương, nước mưa và nước ngầm trong lòng đất cộng
với khí hậu ẩm thấp của miền núi. Loài mai này thường xuất hiện nhiều
tại các vùng núi thuộc Tây Nguyên và nước bạn Campuchia.
6. Mai liễu
Là một loại mai có cành rất mềm và rũ xuống như cây liễu, hoa trổ rất ít. Lá mai nhọn và nhỏ, thon dài như lá liểu nên được gọi là mai liễu.
7. Mai nhọn
Là một loại mai có lá dài và nhọn, nụ hoa và cánh hoa cũng có hình dạng tương tự.
8. Mai châu (Mai trâu)
Là một loại mai trổ hoa rất lớn, hoa của loài mai này lớn một cách lạ thường, cánh to và rộng, màu vàng rực. Mỗi đóa hoa có đường kính hơn 5cm nên người ta gọi nó là mai trâu mà người Nam bộ thường đọc trại ra thành "mai châu".
9. Mai động, mai Sẻ
Là
một loại mai chuyên mọc ở những vùng cát trắng gần biển. Loại mai này
có thân suôn thẳng và tròn và trổ bông thưa thớt. Nếu chúng trổ năm cánh
thì gọi là mai sẻ, còn nếu có hơn năm cánh thì đúng là loại mai động.
Mai động và mai sẻ mọc rải rác từ các tỉnh từ Quảng Bình, Quàng Trị vào
tận các vùng duyên hải thuộc miền trung và có khi thấy chúng ở các vùng
đồi cát trắng thuộc miền nam như Tây Ninh, Đồng Nai, Biên Hòa v..v..
10. Mai chùm gửi, mai Tỳ bà, mai Vương
Là
một loại mai sống nhờ trên thân cây khác, nhất là các loại cây cổ thụ
to lớn, chúng sống bám vào thân cây, một phần hút chất dinh dưỡng từ
đất, một phần hút chất dinh dưỡng từ cây mà chúng bám vào. Không giống
các loại chùm gửi khác chỉ bám trên thân cây khác, mai chùm gửi sống
phân nửa dựa vào bộ rễ bám vào lòng đất của nó. Mai chùm gửi có thân ghồ
ghề, cứng và xù xì cùng với những khối u kì dị. Chồi và tược cũng như
hoa đâm ra từ những khối u đó. Hoa trổ khá dày và khít thành từng chùm
đặc nghẹt. Có nơi còn gọi nó là mai tỳ bà hay mai vương.
11. Mai hương, mai thơm hay mai ngự
Là
một loại mai vàng có mùi hương rất thơm, thơm hơn tất cả các loài mai
khác. Mùi hương của nó rất đặc biệt và có lẽ là nồng nàn hơn tất cả các
loài mai nên nó được gọi là mai hương cho đúng với tính chất đặc biệt
của loài mai vàng năm cánh này. Ở Bến Tre cũng có rất nhiều loại mai này
mà người dân ở đây gọi nó bằng một cái tên rất miệt vườn là "Mai thơm"
vì nó rất thơm, thơm hơn những loại mai thông thường mà người dân Nam bộ
thường gặp. Ở Huế, loại mai này còn được gọi là "Mai ngự" vì nó được
trồng trong cung và rất được Hoàng tộc mến chuộng dùng làm quà biếu cao
cấp nên nó gọi là "Mai ngự".
12. Mai Vĩnh Hảo
Vào
địa phận của tỉnh Bình Thuận, thuộc huyện Tuy Phong, xã Vĩnh Hảo, nơi
có nguồn nước khoáng thiên nhiên nổi tiếng nhất Việt Nam là "Nước khoáng
Vĩnh Hảo" thì có một loại mai vàng nữa cũng là loài đặc trưng của vùng
này, không khác gì mấy so với mai Cà Ná nhưng nó lại được người dân ở
đây đặt cho cái tên theo địa danh nơi nó đang sống là "
Mai Vĩnh Hảo".
Mai Vĩnh Hảo có thân cứng, lá nhỏ, hoa to và phẳng, đặc biệt rất lâu
tàn.
13. Mai giảo
Là
loại mai có rất nhiều cánh được ghép lại từ nhiều loại mai khác nhau
trên cùng một cây mai. Mai giảo lấy gốc mai vàng làm chủ đạo sau đó ghép
nhánh của các loại mai khác vào để cho ra đời một loại mai có rất nhiều
cánh, rất nhiều màu sắc trên cùng một cây mai. Loại này là loại mai
nhân tạo mà chúng ta thấy rất nhiều hiện nay trên thị trường mai tết.
Sưu tầm
